Ranja! Dé dorstlesser uit Groningen

Na het succes van de presentatie over bonthandel en modezaak Van Daal & Meijer, is er vanaf begin augustus tot half september in de ontvangsthal van de Groninger Archieven een expositie ingericht over het bedrijf C. Polak Gzn, oftewel CP. Dit bedrijf is vooral bekend van het product Ranja dat bij uitstek dé dorstlesser uit Groningen is te noemen. Hoewel Ranja en de marketing ervan centraal staan in de expositie, worden er ook andere producten van “de natte Polak” getoond. 

Veel Groningers weten niet dat Ranja van oorsprong een Groninger merk is en vanaf 1920 geproduceerd werd in een fabriek aan een gedeelte van de Singelweg, dat in 1924 de Petrus Campersingel is gaan heten. Nog minder bekend is dat de fabrikant, C. Polak Gzn, later afgekort tot CP, eerst vooral op geheelonthouders mikte. Als een volwassene in de ‘roaring twenties’ op een terras een glas Ranja bestelde, werd dat nog allesbehalve vreemd gevonden. Het drankje stond zelfs in gerenommeerde horeca-gelegenheden op de kaart. Pas na de oorlog ontwikkelde Ranja zich tot iets voor kinderen. Intussen werd de merknaam een soortnaam.

Van de vele reclamevoorwerpen die Polak in de loop der jaren heeft gemaakt is nog heel wat moois overgebleven. Het Groninger Museum heeft een mooie verzameling glazen, roerstaafjes, servetten, dienbladen, flessen en speldjes van Ranja en C.P. Het RHC Groninger Archieven heeft in zijn collectie een documentatiemap over het bedrijf N.V. Distilleerderij Likeurstokerij C. Polak Gzn., enkele foto’s en het kwartetspel. Het GAVA bezit een film waarin beelden zijn te zien van het werk in de fabriek van Polak Al deze reclamevoorwerpen zijn nu te zien in de centrale hal van de Groninger Archieven. Daarnaast worden ook reclameposters uit de verzameling van het ReclameArsenaal en voorwerpen van particuliere verzamelaars tentoongesteld.

De expositie is samengesteld door RHC Groninger Archieven, het Groninger Museum en het bedrijfsarchievenproject WiGeDok, met dank aan vele bruikleners.

Riemer Janssen, coördinator van het project WiGeDok